Od 4 maja 2019 r. udostępnienie dokumentacji medycznej pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu będzie bezpłatne. Dotyczy to jednak tylko dokumentów udostępnianych Pacjentowi po raz pierwszy.

Wniosek o udostępnienie dokumentacji medycznej może dotyczyć całej dokumentacji medycznej pacjenta lub tylko wybranej jej części. Taki wniosek zostanie zrealizowany przez placówkę medyczną bezpłatnie. Przy następnym udostępnieniu tych samych dokumentów placówka medyczna będzie mogła pobrać stosowną opłatę.

Placówka medyczna jest zobowiązana do bezpłatnego udostępnienia dokumentacji medycznej za każdym razem, kiedy wniosek dotyczy dokumentów, których Pacjent wcześniej nie otrzymał.

Na potrzebę wprowadzenia zmian w przepisach prawa od dłuższego czasu wskazywał Bartłomiej Chmielowiec, skutecznie o nie zabiegając i aktywnie uczestnicząc w pracach na kolejnych etapach legislacyjnych.

Rzecznik Praw Pacjenta będzie monitorował stosowanie przez placówki medyczne nowych przepisów w powyższych zakresie. Nierespektowanie tych uprawnień wobec pacjentów będzie rozpatrywane w kontekście stosowania praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów.

Rzecznik Praw Pacjenta jest centralnym organem administracji rządowej, ustanowionym w celu ochrony praw pacjentów. Przysługujące pacjentom prawa oraz tryb powoływania, odwoływania i kompetencje Rzecznika określone zostały w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Od tego czasu nie funkcjonuje tzw. „Karta Praw Pacjenta”.

Katalog praw pacjenta określony w ww. ustawie obejmuje prawo pacjenta do: świadczeń zdrowotnych; informacji; zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych; tajemnicy informacji z związanych z pacjentem; wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych; poszanowania intymności i godności pacjenta; dokumentacji medycznej; zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza; poszanowania życia prywatnego i rodzinnego; opieki duszpasterskiej; przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.

W dniu 27 października 2017 r. Prezes Rady Ministrów Pani Beata Szydło, spośród osób wyłonionych w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru, z dniem 30 października 2017 r. powołała na stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta Pana Bartłomieja Łukasza Chmielowca. Pierwszym Rzecznikiem Praw Pacjenta była pani Krystyna Barbara Kozłowska (od 2 października 2009 r. do 27 października 2017 r.).

Do głównych zadań Rzecznika Praw Pacjenta należy ochrona praw zarówno indywidualnego pacjenta jak i zbiorowych praw pacjentów oraz podejmowanie działań w przypadkach ich naruszenia, występowanie do organów władzy publicznej w sprawach systemowych, rozwiązań poprawiających ochronę i egzekwowanie praw pacjentów, a także monitorowanie sytuacji przestrzegania praw pacjentów w systemie ochrony zdrowia.

Swoje zadania Rzecznik wykonuje przy pomocy Biura Rzecznika Praw Pacjenta, którego siedziba mieści się przy ul. Młynarskiej 46 w Warszawie. Pracownicy Biura na bieżąco przekazują osobom zainteresowanym informacje o prawach pacjenta, właściwych działaniach, jakie należy podjąć w określonej sytuacji oraz przysługujących środkach prawnych. Łatwo dostępną i niesformalizowaną formę kontaktu umożliwia ogólnopolska bezpłatna infolinia Rzecznika Praw Pacjenta 800-190-590, która czynna jest od poniedziałku do piątku w godz. 08:00-20:00.

Pracownikami Biura są także Rzecznicy Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego, którzy swoją funkcję pełnią w niektórych szpitalach psychiatrycznych na terenie naszego kraju. Zostali oni powołani ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Do zadań Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego należy ochrona praw osób korzystających ze świadczeń zdrowotnych udzielanych w klinikach, szpitalach i oddziałach psychiatrycznych, sanatoriach dla osób z zaburzeniami psychicznymi a także podmiotach leczniczych sprawujących całodobową opiekę psychiatryczną lub odwykową. Ochrona ta realizowana jest zarówno poprzez pomoc pacjentom w dochodzeniu ich praw oraz wyjaśnianiu skarg i wniosków, jak również współpracę z ich rodziną, przedstawicielem ustawowym, opiekunem prawnym lub faktycznym.